Is glutenvrij gezond?

In de tijd dat ik mijn opleiding als diëtist deed, was het heel zielig als je glutenvrij moest gaan eten. Een complete inbreuk op je eetgewoonten en die van het hele gezin. Geen brood, geen pasta en geen koekjes van gewone tarwe. En heel erg oppassen met boodschappen doen, omdat overal gluten in kan zitten.

Tegenwoordig is die zieligheid er wel van af. Integendeel: glutenvrij is superhip en trendy. Glutenvrije muffins en brownies in het grand café, glutenvrije pizza’s bij de pizzeria en glutenvrije sandwiches bij de kiosk op het station. Glutenvrij is geadopteerd door gezondheidsbewuste foodfreaks. Voor velen sluit het naadloos aan bij suikervrij eten, het vermijden van e-nummers en het gebruiken van superfoods. Glutenvrij eten heeft een gezond imago gekregen. Het is iets geworden waarvoor je kiest, voor altijd, gedurende een korte periode of gewoon voor af en toe.

Is glutenvrij nou echt zo gezond als de foodies beweren?

Nee. Sterker nog: speciale glutenvrije producten zijn vaak juist minder gezond van samenstelling dan producten waar gluten in zit. Gluten, de eiwit die in tarwe, spelt, gerst, rogge en nog een aantal granen zit, heeft namelijk echt een functie. Het zorgt voor structuur en dus ook voor smaak. Wordt de gluten eruit gehaald, dan moet een fabrikant kunstgrepen uithalen om de smaak en structuur weer op te krikken. Vaak is dat meer vet. Of meer suiker. Of meer zout. En natuurlijk ook de nodige e-nummers, om het glutenvrije product nog een beetje op het origineel te laten lijken.

Natuurlijk kun je als glutenvrije trendvolger ook al die fabrieksproducten links laten liggen en gewoon geen glutenbevattende granen eten. Maar zomaar weglaten is geen optie. Je moet dan goed je best doen om voldoende vezels, B-vitamines en ijzer binnen te krijgen, bijvoorbeeld door glutenvrije granen en peulvruchten op het menu te zetten. Niet eenvoudig! Uit onderzoek bleek laatst zelfs dat glutenvrij eten je kans op hart- en vaatziekten vergroot. Waarschijnlijk omdat je de vezels mist in je voeding.

Toch zijn er mensen voor wie glutenvrij wel gezond is. Dat is de grote groep mensen die coeliakie heeft en de mensen die gevoelig zijn voor gluten. Is er sprake van coeliakie dan raakt door gluten de darm beschadigd. Met als gevolg buikpijn, diarree of juist verstopping, bloedarmoede, lusteloosheid… En mensen met een overgevoeligheid voor gluten hebben vergelijkbare klachten zonder dat de darm beschadigd is. Voor deze groepen is glutenvrij geen hippe voedingskeuze, maar pure noodzaak. Kijk: dan is glutenvrij opeens wel gezond.